Σάββατο 31 Μαΐου 2014

ΚΝΙΔΗ, η ιστορία μας

 Σύσταση κοινότητας: 

Η κοινότητα Κοπρίβης συστάθηκε στις 19-12-1928, με ΦΕΚ 260/1918. Οι συνοικισμοί που αποτέλεσαν την κοινότητα ήταν η Κοπρίβα, , Γκουστόμ (Πόρος), Λουτσίσινο, (Λαγκαδάκια), Βούρμπομπον (Ιτέα), Κολοκυθάκι, Πυλωρή (αναγνωρίσθηκε ως αυτοτελή κοινότητα στις 11-8-1930, μετονομάσθηκε σε Πυλωροί, (οι), Ράτσι (Αγάπη, η οποία στις 16-10-67 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καλοχίου). Ο οικισμός Κοπρίβα (τσουκνίδα) μετονομάσθηκε σε Κνίδη στις 20/1/1927 , ΦΕΚ : 18/1927




Με το Νόμο του Καποδίστρια ήταν έδρα του Δήμου Βεντζίου με πρώτο Δήμαρχο τον εκπαιδευτικό Δημήτριο Αγνάντο 1999-2002, δεύτερο το γιατρό το Νικόλαο Ι.Μασμανίδη 2003-2006 και τρίτο τον επανεκλεγέντα Δημήτριο Ν. Αγνάντο 2007-2010. Με το νόμο του Καλλικράτη ο Δήμος καταργήθηκε και συνενώθηκε με το Δήμο Γρεβενών.



Ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών, πρώην Νομός Γρεβενών



Στον εκλογικό κατάλογο του 1914 της Υποδιοικήσεως Γρεβενών οι εγγεγραμμένοι Κοπριβιώτες ήταν 99.

Για τις πρώτες εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 η Κνίδη αποτέλεσε εκλογικό τμήμα «Το έβδομον με έδραν το χωρίον Κοπρίβα (Κνίδη) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Τόριστα (Ποντινή), Σφίλτσι (Χρώμιο), Πυλωροί, Βάρεσσα (Βάρη),Έξαρχος, Βαΐπες (Δαφνερό), Παλαιόκαστρον, Λουτσίσινο (Λαγκαδάκια),Γκουστώμη (Πόρος) και Πισκόν (Πιστικόν) τόπον δε ψηφοφορίας ορίζομεν την δημοτικήν Σχολήν».

Μετά την απελευθέρωση λειτούργησε Σταθμός Χωροφυλακής. Λειτουργούσε κέντρο ταξινόμησης ζώων από τη 9η Μεραρχία.

Το κοινοτικό συμβούλιο στις 21-3-26 με πρόεδρο τον Αν. Λαμπρέτσα και μέλη τους Δημήτρ. Δηλιάγκα, Ευθ. Τζιμόπουλο, Χρ. Λαμπρέτσα, Αρ. Χατζιωαννίδη με Γραμματέα το Γιώρ. Σαράντη επιβάλλει διήμερο προσωπική εργασία στους άρρενες της κοινότητας συμπληρώσαντες το 18ο έτος, ωσαύτως φόρο για τα μεγάλα ζώα δρχ. 1,5 για τα μικρά 0,50. Θα εξαιρούνται για κάθε οικογένεια τρία μεγάλα ζώα, είκοσι μικρά ως και οι θηλάζοντες γόνοι. Ο υποδιοικητής Γρεβενών Δημ. Ξεπουλιάς τροποποιεί την απόφαση και ορίζει 5 δρχ. για μικρά ζώα, 10 για τα μεγάλα για τους ετεροδημότες το διπλάσιο ποσό. Η κοινότης ασκεί έφεση και ζητά να πληρώνει 2 δρχ. για μικρό ζώο και 5 για μεγάλο. Για το θέμα της έφεσης ο υποδιοικητής Γρεβενών ζητά την απόρριψη της αίτησης καθ΄ ότι η κοινότης στερείται άλλων πόρων.

Ο Γενικός Διοικητής Θεσσαλονίκης στις 25-8-1926 γνωστοποιεί στο Νομάρχη Κοζάνης ότι διορίστηκαν ειδικοί πάρεδροι της κοινότητας Κοπρίβας για τους Συνοικισμούς Πυλωρών ο Γεώργιος Τσουμάνης, στο Κολοκυθάκι ο Λάζαρος Μαυρίδης, στην Παλιοκόπριβα ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης, στο Γκουστόμι ο Χρήστος Γκάνης, στο Πισκό ο Ιωάννης Κλησιάρης και στο Βούρμπομπο ο Δημήτρ. Παπαδημητρίου. Πρόεδρος κοινότητας το 1930 ο Ευάγγελος Δαλαμίσιος.

Το 1935 πρόεδρος της κοινότητας ήταν ο Τζημόπουλος Ευθύμιος κι αντιπρόεδρος ο Κων/νίδης Δημήτριος.

Στις εκλογές (26-1-1936) στο εκλογικό κέντρο Κνίδης από τους εγγεγραμμένους 350 ψηφοφόρους, ψήφισαν 232 με τους Φιλελεύθερους να λαμβάνουν 99, λαϊκοί 77, λαϊκοριζοσπαστική 43, Παλαϊκή 9, Αγροτικοί 3 και ένας φάκελος βρέθηκε κενός.

Το 1952 η κοινοτική επιτροπή Διανομών αποτελούνταν από τον Ιωάννη Παπαθεοδώρου πρόεδρο κοινότητος, το Βασίλειο Κωνσταντινίδη πρόεδρο σχ. Εφορείας, το Θεόδωρο Χαριζόπουλο πρόεδρο Συνεταιρισμού, το Χρήστο Σπυρίδη πρόεδρο εκκλησιαστικής επιτροπής και το Γεώργιο Μπιζάκη Διευθυντή Δημοτικού Σχολείου.

Αρχαιότητα: Στο μέσο δύο μεγαλύτερων νεολιθικών οικισμών των θέσεων Κρεμαστός και Παλιόχωρα πραγματοποιήθηκε σωστική ανασκαφή στη θέση Ματσούκα Ράχη σε μικρό οικισμό 2 στρεμμάτων που χρονολογείται στο 6.000 π.Χ (αρχαιότερη νεολιθική εποχή με χρηματοδότηση τη ΓΕΩΕΛΛΑΣ). Βρέθηκαν γραπτή και εγχάρακτη κεραμική, πήλινα ζωόμορφα, σπάνια ανθρωπόμορφα ειδώλια. Στο χώρο αυτό γινόταν επεξεργασία λίθινων εργαλείων από πέτρες που μεταφέρονταν από μακρινή απόσταση. 

Εδαφικές διεκδικήσεις: Από την εποχή της Τουρκοκρατίας υπήρχε διαμάχη για την κυριότητα του χερσότοπου και εγκαταλειμμένου οικισμού Όπεσι με την κοινότητα Εξάρχου. Από το 1924 με την εγκατάσταση των προσφύγων στο Κολοκυθάκι τέθηκε θέμα διεκδίκησης της περιοχής Βοϊδόλακκος αρχικά από τους πρόσφυγες κι αργότερα από Κνίδη. Η διένεξη με την κοινότητα Εξάρχου κράτησε για πολλά χρόνια.





Εκκλησίες:



α) Ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ο οποίος ανηγέρθη το έτος 1873. Αγιογραφήθηκε το 1909 από το Σαμαριναίο αγιογράφο Πιτένη. Το περικαλλές καμπαναριό χτίσθηκε το 1927.


β) Αγίου Δημητρίου (ενιαίος χώρος με σχολείο και Δημαρχείο). Το 1937 ιερείς της ενορίας Κνίδης ήταν ο Χρίστος Σαράντης και Γεώργιος Μπούσιος.



Εξωκλήσια: 

α) Προφήτης Ηλίας, ανήμερα του εορτασμού προσφέρεται φαγητό (γεύμα αγάπης) στους εκκλησιαζόμενους.


β) Άγιος Γεώργιος


γ) Αγία Παρασκευή στο δρόμο προς την Ιτέα

δ) Άγιος Νικόλαος στην Παλιοκνίδη ο οποίος κατοικήθηκε από Έλληνες πρόσφυγες της Μ.Ασίας κι εγκαταλείφθηκε το 1950.


ε) "Βάπτιση"

Κώδικας της Ζάβορδας: Ο κώδικας είναι ένα χειρόγραφο βιβλίο, στο οποίο ο προσκυνητής Ιωάννης Ζωγράφος από Γιάννενα κατέγραψε το 1692 τα ονόματα που είχαν κατατεθεί στην πρόθεση του Ναού για μνημόνευση από το 1534 με την ίδρυση της Μονής. Επικράτησε να λέγονται Αφιερωτές Α΄Γραφής (69 για την Κνίδη). Οι μοναχοί συνέχισαν να ενημερώνουν τον κώδικα με αφιερωτές για μνημόνευση (Β΄ Γραφής από 1692 και μετά 182 για την Κνίδη). Μεταξύ των αφιερωτών έχουμε Αγαθής μοναχής. Σημαντικά είναι τα χωράφια που οι κάτοικοι δώρισαν στη μονή.

Οικονομία: Το 1945 καλλιεργήθησαν στην κοινότητα Κνίδης αραβόσιτος, σίτος, κριθή, βρώμη, σίκαλη, τριφύλλια, γεώμηλα, φακή, ερέβινθοι, λαθούρια, ρόβι, μποστάνια, ντομάτες, κρόμμυα, τριφύλλια. Στη θέση Ποταμιά λειτουργούσαν τρεις νερόμυλοι του Κατρανά, Καλιαντέρη, Βακούφικος. Τα πολλά και πυκνά δρυοδάση προσφέρουν άφθονη καύσιμη ύλη στο χωριό. Λειτουργεί σύγχρονος αλευρόμυλος της οικογένειας Μωυσιάδη. Οι επισκέπτες μπορούν να πιουν τον καφέ τους και τσίπουρο με εκλεκτούς μεζέδες από τα τρία καφενεία του χωριού.

Οργανοπαίκτες: Ο χορός, η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του ανθρώπου. Ονομαστοί οργανοπαίκτες που διασκέδαζαν τους Κνιδιώτες ήταν ο Τζάτσος με το κλαρίνο, ο Δερίλας Γιάννης με το βιολί, Δερίλλας Στέργιος με το λαούτο, Σάββας Ουζουνίδης με το ζουρνά κι ο Λαυρέντης Χατζηπαρασίδης με το μεγάλο νταούλι.

Πανηγύρι. Αρχικά το πανηγύρι πραγματοποιούνταν στις 15 Αυγούστου. Για αποφυγή της χαλαζόπτωσης που κατέστρεφε τη γεωργική παραγωγή, μετατέθηκε στη γιορτή Αναλήψεως για να καταλήξει στη γιορτή του προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.

Παζάρι: Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην περιφέρεια Βεντζίων, στο μουσουλμανικό χωριό Βέντζι, λειτουργούσε παζάρι «Βέντζι παζάρ». Με την αναχώρηση των Μουσουλμάνων το 1924 οι Βεντζιώτες ζητούν την επαναλειτουργία της εμποροπανήγυρης στους Πυλωρούς. Οι Γρεβενιώτες ζητούν τη μεταφορά τους στα Γρεβενά. Οι Κνιδιώτες με πρόεδρο τον Ευθ. Τζημόπουλο κατορθώνουν να το λειτουργήσουν στο χωριό τους το 1930 παρά τις διαμαρτυρίες των προσφύγων του οικισμού Κέντρου. Στην ετήσια εμποροπανήγυρη της Κνίδης στηνόταν παραπήγματα με κλαδιά βελανιδιάς, σκεπασμένα με καλάμια. Εκεί οι παζαριώτες γλεντούσαν, χόρευαν με τις τοπικές ορχήστρες. Θυμάμαι στη δεκαετία του 60 πάντα επισκεπτόμουνα «το Παζάρι» πιο πολύ να γευτώ το κομμάτι της σουγλιμάδας στο λαδόχαρτο που με υπομονή περιμέναμε το ψήσιμο, το παγωτό χωνάκι του παγωτοποιού Ντόκου από τη Σιάτιστα που το παρασκεύαζε στον τόπο της εμποροπανήγυρης. Στον τόπο της εμποροπανήγυρης κτίσθηκε το ξωκλήσι της Βάπτισης, αναμορφώθηκε η βρύση της Γκορτσιάς, λειτουργεί παιδική χαρά.


Πεσόντες: Το κοινοτικό συμβούλιο με πρόεδρο το Γεώργιο Αντ.Σαράντη και μέλη τους Τζημόπουλο Ευθύμιο,Ταγάρα Κων/νο, Κων/νίδη Γεώργιο και Βλάχο Γεώργιο συμπλήρωσαν στις 24-2-1946 το κοινοτικό δελτίο απογραφής τα παρακάτω στοιχεία. Από τα 298 σπίτια κατεστράφησαν 108 παρά Γερμανών, Ιταλών και Δυνάμεων αντιστάσεως στις 6 Αυγούστου 1943, 7 Ιουνίου 1944 και 12 Ιουλίου 1944 με σύνολο θυμάτων 12.

α)  Μακεδονικός Αγώνας Θεόδωρος Γ. Λαμπρέτσας. 

β) Μικρασιατική εκστρατεία: Καρασίμος Χρήστος, Σκόδρας Χρήστος, Μπαλιάκας Αθανάσιος 
γ) Ελληνοϊταλικός πόλεμος: Μαυρίδης Κων/νος. 
δ) Κατοχή-Αντίσταση 1941-1944: Πρωτόγερος Λάζαρος, Δηλιάγκας Γεώργιος, Παπαϊωάννου Γρηγόριος, Παπαδόπουλος Ευθύμιος, Γυφτόπουλος Ηλίας. 
ε) Εμφύλιος πόλεμος: Χαριζόπουλος Δημήτριος, Λαμπρέτσας Κων/νος, Παπαθεοδώρου Δημήτριος, Καρασίμος Αθανάσιος, Παπαγόρας Γεώργιος, Δαλαμήσιος Ηλίας του Χρ., Κωνσταντινίδης Γεώργιος, Βλαχόπουλος Ευάγγελος, Γυφτοπούλου σύζυγος Παναγιώτη, Κοκόγια Στεργιανή, Ντάγκας Ηλίας, Τσιάνα Δάφνω, Τζήκα Ζωή, Τριανταφύλλου Γεώργιος, Καρασίμος Γεώργιος, Παπαϊωάννου Στέργιος, Βάμβας Χ.Δημήτριος, Παπαγόρας Α.Νικόλαος, Παπαγόρας Α.Ιωάννης, Κωνσταντινίδης Δημήτριος, Τριανταφύλλου Ηλίας, Γυφτόπουλος Γεώργιος. 
Στις 21-11-1949 έχασε τη ζωή του από έκρηξη νάρκης ο μόνιμος χωροφύλακας Δημήτριος Μπιτσάκης του Αντωνίου κλάσεως 1949 από Κεραμωτή Χανίων.



Πληθυσμός: 1873=150 άρρενες. 1905=260. 1913= 320. 1928=560, 1940=460, 1951=560, 1961=566, 1971=442, 1981=380, 1991=338, 2001=443, 2011=264



Συγκοινωνία: Όπως όλα τα χωριά των Βεντζίων έτσι και η Κνίδη αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα συγκοινωνίας με την πόλη των Γρεβενών. Ο Αλιάκμονας ποταμός απροσπέλαστος. Η διάβαση γινόταν με καράβι «πορθμείο», το οποίο ήταν χωρητικότητας δύο φορτηγών ζώων με τους συνοδούς. Λειτουργούσε μόνο όταν τα νερά δεν ήταν ορμητικά. Το πρόβλημα της διάβασης λύθηκε όταν το 1936 στήθηκε η στενή γέφυρα η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα. Ακριβώς δίπλα στήθηκε νέα, σύγχρονη γέφυρα.



Σχολείο: Σύμφωνα με την Επετηρίδα του Ηπειρωτικού Φιλολογικού Συλλόγου (1875) το σχολικό έτος 1873-1874 λειτουργούσε σχολείο με 20 μαθητές και η ετήσια δαπάνη συντήρησης ανερχόταν στις 300 λίρες.Από έκθεση του προξενείου Ελασσώνος το έτος 1901-1902 στη Δημοτική Σχολή φοιτούσαν 40 μαθητές με ένα δάσκαλο.


Το 1912-13 λειτουργούσε σχολείο δύο τάξεων της Α΄και Β΄ με 4 και 2 μαθητές αντίστοιχα και 9 στην προκαταρκτική. Ως δάσκαλος υπηρετούσε ο Γεώργιος Παπαγεωργίου ετών 20 με ετήσιο μισθό 12 ½ λίρες και τρόφιμα για τη συντήρησή του. Οι πάγιοι πόροι του σχολείου προέρχονταν από χωράφι 40 στρεμμάτων, 1 μύλο, 70 αιγοπρόβατα, 3 αγελάδες και 1 μουλάρι που ανήκαν στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Μετά την απελευθέρωση υπηρετούσε ο δάσκαλος από Κοπρίβα Αθανάσιος απόφοιτος της Γ΄τάξης του δημοτικού σχολείου Κοπρίβας έναντι ετήσιου μισθού 6 λιρών.

Από έκθεση Επιθεωρητή στις 17-5-30 λαμβάνουμε την πληροφορία ότι το διδακτήριο ανηγέρθη το έτος 1920, με δαπάνη της εκκλησίας και κατοίκων άνευ κρατικής αρωγής. Το έτος 1958 η σχολική εφορεία αποφασίζει την ανταλλαγή έκταση 150 τ.μ εκ του σχολικού κήπου μετά 73 τα,μ η οποία θα προκύψει εκ της κατεδαφίσεως του παρεκκλησίου του Αγίου Δημητρίου, προκειμένου να επεκταθεί το διδακτήριο με νέα σχολική αίθουσα.

Το 1957 προάγεται το νυκτερινό σχολείο σε διθέσιο , διότι οι υπόχρεοι για φοίτηση ανέρχονται στους 41.

Ενθυμήσεις στα Μηναία του Ιερού Ναού Α.Νικολάου Εξάρχου: 
Ö Εγώ ο διδάσκαλος Δημήτριος Πέτρου από χωρίον Κοπρίβα ήμουν δάσκαλος στο χωριό Έξαρχο από το έτος 1871. Εδιάβαζα τα παιδιά και ήμουν γρόσια το χρόνο 500. 
Ö 1872 Αυγούστου 14 Εγώ διδάσκαλος Δημητριάδης από χωρίον Κοπρίβα. Γράφω εν τω χωρίω Έξαρχον



Ö Εγώ σοφολογηότατος δηδάσκαλος δημήτριος Πέτρου……κατοικία Αργιροκαστρίτης και αναχώρησιν ο πατέρας μου από τον τόπον του και έκαμα κατοικίαν εδό στα Βέντζια χορήον Κοπρίβα εγό ο δημήτριος διδάσκαλος Πέτρο Βασιλείου. Γράψας: 1874 Απριλίου 20. 
Ö Εγώ ο Σοφολογιώτατος Δηδάσκαλος δημήτριος Παίτρο από χωρήον Κοπρήβα ήμουν δηδάσκαλος εδώ στον Έξαρχο. Γρόσηα 550 το χρόνο και διαβάζω μαθητάδης 15. πιδιά επρoόδεψαν καλώς και τελείωσαν ιερά γράμματα της εκκλησίας και προόδεψαν στο γράψιμο και έμαθαν καλά έτος 1871 Απριλίου 12 και φόντας αναχώρησα, έφιγα έτος 1874 Απριλήου 23. 
Ö Εγώ σοφολογιότατος Δηδάσκαλος δημήτριος Πέτρο κατοικίας Κοπρίβα γράφω εν τη χώρα Εξάρχου, φόντας έγινα δάσκαλος εις το χορίον το έτος 1871: από την αναχώρησιν έτος 1874 μηνός Οκτωβρίου 26. 
Ö Εγό Νικόλαος διδάσκαλος γράφων εν χωρίω Έξαρχο 1894 εκ χωρίο Κοπρίβη.



Σεισμός 13-5-1995 : Ερειπώθηκε το σχολείο, ο Άγιος Δημήτριος, το Πνευματικό κέντρο, τα περισσότερα σπίτια.





Καταγωγή Ποντίων: Κατάγονται από την Αργυρούπολη, το Ακ-Δαγ-Μαντέν του Εβτζή και Τοχούζ της Μ. Ασίας



Πολιτικοί: Από την Κνίδη κατάγεται ο βουλευτής και υφυπουργός Παιδείας Γιάννης Κωνσταντινίδης κι ο βουλευτής Επικρατείας, ευρωβουλευτής και νομάρχης Μαγνησίας Άρης Ουζουνίδης. Δήμαρχος Βεντζίων διετέλεσε ο εκπαιδευτικός Δημήτριος Αγνάντος.








Πηγές: 
1) Κων/νος Σταυρόπουλος «Η ΚΝΙΔΗ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ» Γρεβενά 2010



2) Αναστασία Ζυγούρα «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΝΙΔΗΣ (ΚΟΠΡΙΒΑΣ) ΓΡΕΒΕΝΩΝ»



3) Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη Έφορος Λ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων



4) Γούση Κυριακή Κωνσταντίνου «Η Παιδεία στην περιφέρεια Γρεβενών κατά την ύστερη Τουρκοκρατία» (1830-1912)


5)ΕΞΑΡΧΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

6) Προσωπικό Αρχείο του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

1 σχόλιο:

  1. θα παρακαλούσα όλους τους χωριανούς που μπορούν να βοηθήσουν στο νέο ιστολογιο του χωριού, να στείλουν κείμενα και φωτογραφίες αλλά και τις παρατηρήσεις τους στο greveniotis.gr@gmail.com ώστε να το κάνουμε καλύτερο. ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή